روغن قالب پایه اب و پایه نفت در اجرای بتن نما؛ بررسی تاثیر بر سطح نهایی و برنامه کیورینگ

بتن نما به عنوان یک نوع بتن با سطح دید در پروژه های عمرانی و معماری، نیازمند رعایت کامل اصول اجرایی است تا سطح نهایی دارای یکنواختی، صافی و بدون عیب باشد. در میان تمام مراحل اجرا، انتخاب روغن قالب نقش بسیار مهمی دارد. نوع روغن مورد استفاده بر روند جدا شدن قالب، رنگ سطح بتن، ایجاد یا جلوگیری از لک و دانه های درشت، و همچنین بر برنامه کیورینگ اثر مستقیم می گذارد. دو گروه اصلی روغن قالب شامل روغن قالب پایه اب و روغن قالب پایه نفت هستند که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. در این متن به شکل تخصصی و کاربردی به تفاوت های این دو نوع روغن، اثر آن ها بر سطح بتن نما و ارتباط آن با برنامه کیورینگ پرداخته می شود.

بررسی عملکرد روغن قالب پایه اب در بتن نما

روغن قالب پایه اب طراحی شده است تا هنگام تماس با بتن تازه، یک لایه نازک و یکنواخت بین سطح قالب و بتن ایجاد کند. این لایه مانع چسبیدن بتن به سطح قالب می شود و موجب می گردد قالب به آسانی و بدون آسیب از بتن جدا شود. روغن های پایه اب دارای مواد پخش شونده هستند که پس از اعمال، به صورت یک فیلم بسیار نازک و همگن روی قالب می نشینند. این یکنواختی نقش بسیار مهمی در بهبود ظاهر بتن نما دارد.

روغن قالب پایه اب در مقایسه با نمونه های پایه نفت، معمولا لک کمتر روی سطح بتن ایجاد می کند. یکی از مشکلات بتن نما وجود لکه های تیره یا روشن روی سطح است که بسیاری از مواقع ناشی از پخش نامناسب روغن قالب یا جذب ناهمسان آن در سطح بتن می باشد. روغن پایه اب به علت توانایی ایجاد لایه یکنواخت، احتمال ایجاد این لکه ها را کاهش می دهد. همچنین در اثر تماس با بتن، به مرور تبخیر می شود و با بتن واکنش سوختی یا رنگی ایجاد نمی کند.

یک مزیت دیگر روغن پایه اب این است که غالبا فاقد بوی آزاردهنده است و در محیط بسته مانند تونل یا فضاهای محدود اجرای بتن، آلودگی تنفسی ایجاد نمی کند. این موضوع برای نیروهای اجرایی اهمیت زیادی دارد. همچنین پاک سازی قالب پس از چند بار استفاده راحت تر است و لایه چرب خصوصی که در روغن قالب پایه نفت دیده می شود روی قالب برجای نمی گذارد. با این حال، روغن قالب پایه اب نیاز به مراقبت بیشتری دارد و در محیط های بسیار گرم یا بسیار خشک، باید درست پیش از بتن ریزی مصرف شود تا کارایی آن کاهش پیدا نکند. پاشش آن نیز باید یکنواخت باشد، زیرا مصرف زیاد یا کم آن می تواند بر سطح بتن اثر نامطلوب بگذارد.

اثر روغن قالب پایه نفت بر نمای بتن و نکات اجرایی

روغن قالب پایه نفت از گذشته در پروژه های بتنی زیاد استفاده شده اند و هنوز هم در بسیاری از کارگاه ها متداول هستند. این روغن ها با ایجاد یک لایه چرب و لغزنده روی قالب های فلزی، چوبی و پلاستیکی، باعث جدا شدن آسان قالب می شوند. اما نکته مهم این است که تاثیر روغن پایه نفت بر سطح بتن نما با روغن پایه اب تفاوت های قابل توجه دارد.

در روغن قالب پایه نفت، به علت ماهیت چرب، امکان ایجاد لکه های تیره در سطح بتن نما بسیار بیشتر است. این لکه ها به ویژه در بتن های روشن و بتن های ویژه نما به وضوح دیده می شوند و به سختی قابل ترمیم هستند. یکی از دلایل لکه گذاری، جذب متفاوت روغن در نقاط مختلف سطح قالب و انتقال آن به سطح بتن است که پس از جدا شدن قالب خود را نشان می دهد.

روغن قالب پایه نفت ممکن است موجب کاهش چسبندگی سطح بتن نیز بشود و اگر ضخامت روغن روی قالب زیاد باشد، لایه ای شبیه پوسته روی بتن ایجاد می شود که هنگام کیورینگ در برابر جذب اب اختلال ایجاد می کند. این موضوع می تواند مقاومت نهایی بتن را کاهش دهد. همچنین اگر روغن پایه نفت در بتن تازه نفوذ کند، ممکن است مانع واکنش های آبگیری سیمان در لایه های سطحی شود و این امر موجب ضعف در پایداری سطح بتن نما خواهد شد. در عین حال، روغن های پایه نفت در برابر شستشو مقاوم هستند و برای کارگاه هایی که زمان میان اعمال روغن و بتن ریزی طولانی است، کارایی بهتری دارند. اما باید توجه داشت که در برنامه اجرایی باید اعمال روغن با دقت انجام شود، زیرا هر گونه افزون یا کاستی در مقدار آن باعث ناهماهنگی روی سطح بتن می شود.

مقایسه تاثیر روغن قالب پایه آب و پایه نفت بر کیفیت سطح بتن نما

در پروژه های بتن نما، ظاهر نهایی سطح به اندازه مقاومت و دوام سازه اهمیت دارد. بنابراین مقایسه تاثیر دو نوع روغن قالب از جنبه اجرایی و نتیجه نهایی باید با دقت انجام شود.

در روغن های پایه اب، فیلم ایجاد شده روی قالب معمولاً بسیار نازک و یکنواخت است. این یکنواختی باعث می شود سطح بتن پس از باز کردن قالب دارای رنگ یکنواخت و بدون لکه باشد. همچنین به علت عدم چرب بودن آن، احتمال ایجاد موج، رد قلمو یا رد پاشش بسیار کم می شود. در مقابل، روغن قالب پایه نفت اگر به درستی اعمال نشود، به سادگی موجب تفاوت رنگ، لکه و تغییر بافت سطح بتن خواهند شد.

دیگر تفاوت مهم، تاثیر باقی مانده های روغن بر عملیات بعدی است. در روغن پایه نفت، حتى پس از جدا کردن قالب، لزومی ندارد که سطح بتن کاملا پاک شده باشد، زیرا لایه چرب روی سطح گسترده می شود و ممکن است مانع چسبیدن لایه های ترمیمی یا پوشش های محافظ شود. اما روغن پایه اب به دلیل خاصیت تبخیر شونده و نبود لایه چرب، تداخل کمتری با اجرای پوشش ها و مواد حفاظتی دارد.

از جهت زیست محیطی نیز استفاده از روغن های پایه اب مناسب تر است و آلودگی خاک و آب را کاهش می دهد. روغن های پایه نفت به علت ماهیت نفتی، در تماس با خاک یا فاضلاب ساخت و ساز آلودگی ایجاد می کنند و یا باید به روش خاص جمع آوری شوند. در نهایت اگر هدف پروژه به دست آوردن سطح بتن نمای صاف، یکپارچه و بدون لک باشد، روغن قالب پایه اب در اولویت قرار می گیرد. اما اگر شرایط کارگاه زمان های طولانی انتظار میان اعمال روغن و بتن ریزی دارد یا قالب ها مکرر استفاده می شوند، ممکن است روغن پایه نفت برای برخی کارگاه ها انتخاب شود. با این حال باید دقت شود که این انتخاب با کنترل سختگیرانه مقدار مصرف همراه باشد تا اثرات نامطلوب کاهش یابد.

نقش روغن قالب در برنامه کیورینگ و تاثیر بر دوام بتن

کیورینگ مرحله بسیار مهمی در تکمیل واکنش های آبگیری سیمان و ایجاد مقاومت در بتن است. اگر سطح بتن خشک شود یا رطوبت آن پیش از زمان لازم از دست برود، ترک های سطحی، کاهش مقاومت فشاری و پوسته شدن سطح رخ می دهد. نوع روغن قالب می تواند به کارایی برنامه کیورینگ کمک کند یا به آن آسیب برساند.

در روغن های پایه اب، به علت نبود لایه چرب، تبادل رطوبت پس از جدا کردن قالب با برنامه کیورینگ هماهنگ تر است. این یعنی با آغاز کیورینگ، بتن اب را بهتر در سطح خود نگه می دارد و جذب رطوبت از عملیات کیورینگ بهتر صورت می گیرد. همچنین سطح بتن پس از جدا کردن قالب خشک شدگی ناگهانی ندارد و این برای جلوگیری از ترک های ریز بسیار مهم است.

در مقابل، روغن قالب پایه نفت ممکن است لایه ای ایجاد کند که مانع جذب کامل رطوبت در کیورینگ شود. اگر این لایه باعث لغزندگی سطح شود، امکان دارد که غبار یا ذرات محیط نیز روی سطح بنشیند و برنامه کیورینگ را مختل کند. همچنین به علت تفاوت جذب رطوبت در نقاط مختلف سطح، ممکن است ترک های مویی یا تفاوت ظاهری در بافت بتن نما ایجاد شود. در برنامه کیورینگ بتن نما، توصیه می شود از روغن قالب پایه اب استفاده شود تا سطح بتن پس از قالب برداری توانایی جذب و نگه داشت رطوبت را داشته باشد و در مراحل بعدی اجرا مانند شستشو، پرداخت و اعمال پوشش های محافظ دچار مشکل نشود.

نتیجه گیری و جمع بندی عملی برای انتخاب روغن قالب

انتخاب روغن قالب مناسب نه تنها بر جریان اجرای قالب بندی و قالب برداری اثر دارد، بلکه مستقیما کیفیت سطح بتن نما را تعیین می کند. روغن قالب پایه اب به علت ایجاد فیلم نازک، یکنواخت و غیرچرب، سطح بتن نما را با رنگ یکنواخت، صاف و بدون لکه ارائه می کند. همچنین با برنامه کیورینگ سازگاری بهتری دارد و از نظر زیست محیطی انتخاب سالم تری است. در مقابل، روغن قالب پایه نفت اگرچه در برخی شرایط کارگاهی پایداری بیشتری دارند، اما در بتن های نما ممکن است موجب لکه، تفاوت رنگ و اختلال در کیورینگ شوند. در نهایت، برای پروژه هایی که بتن نما بخش اصلی دید معماری است، توصیه می شود روغن قالب پایه اب انتخاب اول باشد. اما همواره باید نحوه اعمال روغن، میزان مصرف، وضعیت قالب و زمان بتن ریزی با دقت کنترل شود تا نتیجه نهایی مطلوب به دست آید. این انتخاب درست در کنار برنامه کیورینگ منظم، تضمین می کند که سطح بتن نما یکدست، مقاوم و زیبا باشد و در طول سال ها دوام لازم را حفظ کند.